Và o ngà y rằm tháng 4 năm 624 trÆ°á»›c công nguyên, tại vÆ°á»n Lâm Tỳ Ni gần thà nh Ca Tỳ La Vệ, nÆ¡i giá» là vùng biên thuỳ giữa Nêpan và Ấn Äá»™, Äức Pháºt đã giáng sinh. Ngà i là con vua Tịnh Phạn và Hoà ng háºu Ma Da. Lúc nà y, vua Tinh Phạn trị vì má»™t vÆ°Æ¡ng quốc nhá» của bá»™ tá»™c ThÃch Ca. Khi Äức Pháºt vừa chà o Ä‘á»i, vá»›i 7 đóa sen đỡ bÆ°á»›c, má»™t tay chỉ lên trá»i, má»™t tay chỉ xuống đất mà rằng: "Thiên thượng trần gian, duy ngã Ä‘á»™c tôn" (Trên trá»i dÆ°á»›i đất, chỉ có trà óc siêu phà m của báºc Giác Ngá»™ má»›i là tôn quý).
Vua cha rất yêu quý Thái tá», là m lá»… đặt tên là Tất Äạt Äa, dòng há» Cồ Äà m. Vì dòng tá»™c nà y thuá»™c bá»™ tá»™c ThÃch Ca nên sau nà y Ngà i có danh hiệu là ThÃch Ca Mâu Ni (có tức là báºc Thánh của bá»™ lạc ThÃch Ca). Thái tá» có 32 tÆ°á»›ng tốt và 80 vẻ đẹp của thánh nhân.
Ngà y Thái từ chà o Ä‘á»i là ngà y há»™i vui lá»›n của toà n vÆ°Æ¡ng quốc. Dân chúng gần xa kéo vỠđế đô Ca Tỳ La Vệ ăn mừng. Má»™t vị đạo sÆ° già tên là A TÆ° Äà từ nÆ¡i ông tu hà nh trên núi Himalaya đã đến cung vua để chà o mừng và xem tÆ°á»›ng Thái tá». Gặp Thái tá», đạo sÄ© tá»± dÆ°ng chắp tay vái chà o vá»›i thái Ä‘á»™ khôn xiết cung kÃnh. Äạo sÄ© tuy cuá»i mà vẻ mặt thoáng buồn. Äược há»i cÆ¡ tại sao, vị đạo sÄ© đáp là ông mừng vì Thái tá» mai sau sẽ thà nh Pháºt, nhÆ°ng ông buồn vì ông tuổi đã quá cao, ắt phải tạ thế mà không được vị Pháºt tÆ°Æ¡ng lai trá»±c tiếp giáo huấn, giác ngá»™.
Thái Tất Äạt Äa được nuôi nấng, khuyên bảo, giáo dục má»™t cách toà n diện cả vá» văn chÆ°Æ¡ng và võ nghệ. Sách kể rằng, chỉ trong khoảng thá»i kì từ 7 đến 12 tuổi, hoà ng thái tỠđã há»c thông tá» 5 môn há»c trên cõi trần và 4 sách Thánh Veda. Äến năm 13 tuổi, hoà ng thái tá» bắt đầu há»c võ thuáºt. Nhá» có sức khá»e phi thÆ°á»ng, Ngà i há»c môn võ gì cÅ©ng giá»i.
Năm 17 tuổi, Thái tá» sánh đôi cùng công chúa Da Du Äà La xinh đẹp và hạ sinh được má»™t ngÆ°á»i con trai đặt tên là La Hầu La. Trong gần 13 năm, sau ngà y cÆ°á»›i, Thái tá» sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i hạnh phúc trong nhung lụa, vô tÆ° lá»±, không biết gì tá»›i má»i ná»—i khổ và bất hạnh ở Ä‘á»i.
Thế nhÆ°ng, vá»›i thá»i kì, do năng khiếu suy tÆ° sâu sắc và lòng thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i bẩm sinh, tuy sống trong cung và ng Ä‘iện ngá»c nhÆ°ng lòng hoà ng thái tá» luôn Ä‘au đáu những ngẫm vá» lẽ vô thÆ°á»ng của hạnh phúc.
Má»™t ngà y ná», hoà ng thái tá» Ä‘i ra ngoà i thà nh dạo chÆ¡i và lần đầu tiên trong Ä‘á»i được xúc tiếp vá»›i những sá»± tháºt tối tăm và đáng sợ. Thái tá» lần lượt gặp má»™t ngÆ°á»i già yếu, má»™t ngÆ°á»i bệnh táºt, má»™t xác chết và rút cục là má»™t vị tu sÄ© vá»›i dung sắc giải thoát, thÆ° thả Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng. Thái tá» nghiệm thấy mình dù là hoà ng thái tá» con vua cÅ©ng chẳng thể thoát khá»i cảnh già , Ä‘au, và chết. Những hình ảnh siêu thăng của vị tu sÄ© đã giúp hoà ng thái tá» sá»›m thấy được con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến giác ngá»™, vÄ©nh viá»…n khắc phục má»i ná»—i Ä‘au khổ và xấu số của Ä‘á»i ngÆ°á»i. Từ đó, hoà ng thái tá» nuôi dưỡng quyết tâm xuống tóc cầu đạo.
Giữa khuya mùng 8 tháng 2, hoà ng thái tá» cùng ngÆ°á»i hầu Xa Nặc cưỡi ngá»±a Kiá»n Trắc, vượt dòng A Nô Ma, quyết chà xuống tóc tầm đạo, cứu Ä‘á»™ chúng sinh thoát khá»i sinh - lão - bệnh - tá» và má»i ná»—i xấu số khác của Ä‘á»i ngÆ°á»i.
Thá»i bấy giá», ở Ấn Äá»™ có táºp tục và niá»m tin rằng, ngÆ°á»i nà o cầu đạo giải thoát, Ä‘á»u phải kiên trì tu khổ hạnh, ép xác. CÅ©ng theo truyá»n thống đó, hoà ng thái tỠđã có 6 năm khổ hạnh nÆ¡i rừng già , má»—i ngà y chỉ ăn 1 hạt mè, 1 hạt gạo, bá»n chà khổ hạnh ép xác tá»›i mức con ngÆ°á»i gầy khô nhÆ° bá»™ xÆ°Æ¡ng, đôi mắt sâu hoẵm, sức khá»e giảm sút không còn Ä‘i vững. rốt cục Ngà i nghiệm ra rằng, cà ng bá»n chà khổ hạnh, chân lý tối háºu nhÆ° cà ng lùi ra xa, tâm não cà ng mê má», thân thể cà ng suy yếu. Ngà i thấy rõ, khổ hạnh, ép xác không phải là con Ä‘Æ°á»ng thoát khổ và cứu khổ.
Thái tá» quyết định ăn uống thÆ°á»ng ngà y trở lại, sau đó suốt 49 ngà y đêm ngồi yên tu táºp, bá»n chÃ, phấn đấu và chung cuá»™c đã giác ngá»™, thà nh Pháºt dÆ°á»›i gốc cây Bồ Ä‘á». NhÆ° váºy, sau 6 năm gian khổ, kiên trì không mệt má»i, và o năm 35 tuổi, hoà ng thái tá» Tất Äạt Äa đã trở nên Äức Pháºt.
Sau more info khi chứng quả, Äức Pháºt khởi hà nh Ä‘i giáo hóa chúng sinh. Ngà i đã Ä‘á»™ hÆ¡n ngà n môn đệ. Trên Ä‘Æ°á»ng giáo hóa, sau khi Äức Pháºt thá» nháºn buổi cúng dÆ°á»ng của ngÆ°á»i thợ rèn Thuần Äà , Ngà i bảo vá»›i đại chúng: "Äây là buổi thá» trai rút cuá»™c của NhÆ° Lai trên thế gian nà y". giây lát sau, Pháºt hiện tÆ°á»›ng bệnh táºt để nhắc các hà ng môn đệ không nên quên sá»± vô thÆ°á»ng trong cuá»™c sống.
HÆ¡n 49 năm Ä‘á»™ sinh thuyết pháp, từ vÆ°á»n Lá»™c Uyển cho đến thà nh Câu Ty Na, trÆ°á»›c lúc và o tịch diệt Niết bà n, Äức Pháºt khai thị cho chúng môn đệ lần rút cuá»™c: "Phải nÆ°Æ¡ng theo pháp giá»›i là m thầy, hãy tá»± mình thắp Ä‘uốc lên mà đi".
Sau những lá»i di ngôn căn dặn đại chúng Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng tu hà nh, Äức Pháºt nằm nghiêng bên phải, an tÆ°á»ng và o đại định nát bà n. Khi ấy, địa cầu rung Ä‘á»™ng, ngÆ°á»i trá»i Ä‘á»u thÆ°Æ¡ng khóc vì biết rằng chá»— lá»i tá»±a của mình từ nay không còn nữa.